Máy siêu âm: Nguyên lý, cấu tạo, công dụng và các loại phổ biến hiện nay
1. Máy siêu âm là gì?
Máy siêu âm là thiết bị y tế hiện đại sử dụng sóng siêu âm tần số cao để tái tạo hình ảnh các cơ quan, mô mềm bên trong cơ thể. Nhờ đó, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp cấu trúc, phát hiện bất thường và đưa ra chẩn đoán chính xác.
Khác với X-quang hay CT Scan, máy siêu âm không sử dụng tia xạ , hoàn toàn an toàn cho người bệnh, kể cả phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Đây là lý do siêu âm ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong hầu hết các chuyên khoa y học.
2. Lịch sử phát triển của máy siêu âm
Năm 1942: Karl Dussik – bác sĩ người Áo – lần đầu tiên ứng dụng sóng siêu âm để chẩn đoán khối u não.
Năm 1963: Siêu âm 2D ra đời, tạo hình ảnh sáng tối, hỗ trợ quan sát cơ bản các cơ quan.
Thập niên 1980: Siêu âm Doppler xuất hiện, giúp đo lưu lượng máu qua tim và mạch máu.
Đầu thế kỷ 21: Công nghệ siêu âm 3D, 4D, 5D ra đời, mang đến hình ảnh rõ nét, sống động, đặc biệt hữu ích trong sản khoa.
3. Cấu tạo của máy siêu âm
Một chiếc máy siêu âm cơ bản thường gồm:
Đầu dò (Probe): Bộ phận phát và thu sóng siêu âm. Đầu dò siêu âm (Ultrasound Probe/Transducer) là bộ phận quan trọng nhất của máy siêu âm , có nhiệm vụ phát và thu sóng siêu âm
CPU (Bộ xử lý trung tâm): Chuyển đổi tín hiệu sóng thành hình ảnh hiển thị.
Màn hình: Cho phép bác sĩ quan sát hình ảnh thời gian thực.
Máy in: Lưu lại hình ảnh siêu âm phục vụ chẩn đoán và hồ sơ bệnh án.
VIDEO
Mời quý khách xem video về máy siêu âm để hiểu rõ hơn về cấu tạo của máy
4. Nguyên lý hoạt động
Máy phát sóng siêu âm vào cơ thể thông qua đầu dò. Khi sóng gặp mô, xương hay chất lỏng, chúng sẽ phản xạ trở lại. Tín hiệu phản hồi này được CPU xử lý và hiển thị dưới dạng hình ảnh trên màn hình. Nguyên lý hoạt động của máy siêu âm dựa trên việc phát sóng siêu âm tần số cao từ đầu dò vào cơ thể. Khi sóng gặp mô, cơ quan hoặc chất lỏng, chúng phản xạ trở lại và được đầu dò thu nhận. Tín hiệu này sau đó được CPU xử lý và hiển thị thành hình ảnh trực quan trên màn hình. Nhờ cơ chế này, máy siêu âm cho phép bác sĩ quan sát cấu trúc bên trong cơ thể theo thời gian thực, hỗ trợ chẩn đoán nhanh chóng và chính xác, đồng thời đảm bảo an toàn vì không sử dụng tia xạ
Tần số siêu âm thường từ 2–5 MHz , một số đầu dò chuyên biệt có thể lên tới 20–22 MHz .
Tần số càng cao thì hình ảnh càng sắc nét, phù hợp quan sát mô nông; tần số thấp thích hợp cho khảo sát cơ quan sâu.
5. Các loại máy siêu âm phổ biến
Máy siêu âm 2D: Tạo hình ảnh 2 chiều, thường dùng trong siêu âm sản khoa và tổng quát.
Máy siêu âm 3D: Dựng hình khối 3 chiều, hỗ trợ phát hiện dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
Máy siêu âm 4D: Hiển thị hình ảnh 3D chuyển động theo thời gian thực, quan sát rõ cử động thai nhi.
Máy siêu âm 5D: Phiên bản nâng cấp, cho hình ảnh sống động, chi tiết gương mặt, tay, chân thai nhi.
Máy siêu âm Doppler: Dùng hiệu ứng Doppler để đo và quan sát dòng chảy máu.
Máy siêu âm trị liệu: Ứng dụng sóng siêu âm để giảm đau, chống viêm, hỗ trợ phục hồi sau chấn thương.
Máy siêu âm cầm tay: Thiết kế nhỏ gọn, tiện lợi, phù hợp khám lâm sàng tại chỗ hoặc cấp cứu lưu động.
6. Ứng dụng của máy siêu âm trong y học
Sản phụ khoa: Theo dõi sự phát triển thai nhi, xác định tuổi thai, giới tính, dự sinh, phát hiện dị tật sớm.
Tim mạch: Đánh giá cấu trúc tim, lưu lượng máu, chức năng van tim.
Nội khoa tổng quát: Siêu âm ổ bụng, gan, thận, tụy, tuyến giáp, tuyến vú.
Cơ xương khớp: Phát hiện tổn thương gân, cơ, dây chằng.
Hỗ trợ thủ thuật: Sinh thiết, chọc hút dịch, can thiệp xâm lấn tối thiểu.
Điều trị: Ứng dụng sóng siêu âm trị liệu giảm đau, phục hồi chấn thương.
7. Ưu điểm và hạn chế
Ưu điểm:
Không xâm lấn, không gây đau.
Không dùng tia xạ ion hóa → an toàn cho thai phụ.
Chi phí thấp hơn nhiều so với MRI hay CT.
Kết quả nhanh, hình ảnh trực quan theo thời gian thực.
Hạn chế:
8. Giá máy siêu âm trên thị trường
Giá máy siêu âm hiện nay rất đa dạng, dao động từ vài chục triệu đến trên một tỷ đồng tùy theo dòng máy 2D, 3D, 4D, 5D hay Doppler. Các yếu tố ảnh hưởng đến giá bao gồm công nghệ, tính năng, thương hiệu và đời máy. Máy siêu âm 2D thường có mức giá thấp, phù hợp phòng khám nhỏ, trong khi các dòng cao cấp 4D – 5D cho hình ảnh sắc nét, hỗ trợ chẩn đoán chuyên sâu được trang bị ở bệnh viện lớn. Nắm rõ mức giá máy siêu âm giúp cơ sở y tế lựa chọn thiết bị phù hợp với nhu cầu và ngân sách.
Máy siêu âm 2D: 50 – 150 triệu VNĐ
Máy siêu âm 3D/4D: 200 – 800 triệu VNĐ
Máy siêu âm 5D & Doppler cao cấp: 300 - t rên 1 tỷ VNĐ
Máy siêu âm cầm tay: 30 – 200 triệu VNĐ
👉 Giá máy siêu âm phụ thuộc vào thương hiệu, công nghệ, đời máy và tính năng tích hợp.
9. Thương hiệu máy siêu âm uy tín
Một số thương hiệu nổi bật được sử dụng phổ biến tại Việt Nam:
10. Cách chọn máy siêu âm phù hợp
Cách chọn máy siêu âm phù hợp không chỉ dựa vào giá thành mà còn phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng, chuyên khoa và chất lượng hình ảnh. Đối với phòng khám sản phụ khoa nên ưu tiên máy siêu âm 3D, 4D hoặc 5D để theo dõi sự phát triển thai nhi, phát hiện dị tật sớm và hỗ trợ tư vấn cho thai phụ. Trong khi đó, chuyên khoa tim mạch cần máy siêu âm Doppler để đánh giá dòng chảy máu và chức năng tim. Với phòng khám đa khoa quy mô nhỏ , máy siêu âm 2D hoặc máy siêu âm cầm tay hoặc xách tay vừa tiết kiệm chi phí vừa đáp ứng nhu cầu chẩn đoán cơ bản. Ngoài ra, khi lựa chọn máy siêu âm, cần xem xét các yếu tố:
Độ phân giải hình ảnh: Hình ảnh càng sắc nét, độ chính xác chẩn đoán càng cao.
Tần số và loại đầu dò: Quyết định khả năng khảo sát từng cơ quan khác nhau.
Thương hiệu và độ bền: Các hãng uy tín như GE, Philips, Siemens, Samsung Medison, Mindray… đảm bảo chất lượng và tuổi thọ cao.
Tính năng công nghệ: Các dòng cao cấp tích hợp AI, Doppler màu, lưu trữ dữ liệu tiện lợi.
Chính sách bảo hành và dịch vụ hậu mãi: Giúp giảm thiểu chi phí sửa chữa, bảo trì lâu dài.
Theo chuyên khoa: Sản khoa nên chọn máy 4D/5D; tim mạch cần máy Doppler.
Theo nhu cầu sử dụng: Phòng khám nhỏ → máy 2D/3D cơ bản; bệnh viện lớn → máy đa năng.
Theo ngân sách: Lựa chọn dòng máy phù hợp khả năng tài chính nhưng vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh.
11. Bảo quản và sử dụng máy siêu âm đúng cách
Bảo quản và sử dụng máy siêu âm đúng cách giúp kéo dài tuổi thọ thiết bị, duy trì chất lượng hình ảnh và đảm bảo an toàn trong quá trình chẩn đoán. Sau mỗi lần thăm khám, đầu dò siêu âm cần được vệ sinh và khử khuẩn để tránh lây nhiễm chéo. Máy phải được đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát, hạn chế rung lắc và va đập. Trong quá trình sử dụng, kỹ thuật viên cần tuân thủ quy trình vận hành, điều chỉnh tần số, đầu dò phù hợp với từng vùng khảo sát để cho kết quả chính xác nhất. Ngoài ra, bảo dưỡng định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất sẽ giúp phòng ngừa hỏng hóc và tối ưu hiệu suất hoạt động.
Vệ sinh đầu dò sau mỗi lần sử dụng để tránh lây nhiễm chéo.
Bảo dưỡng định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Vận hành đúng quy trình, tránh va đập thiết bị.
12. Xu hướng phát triển máy siêu âm trong tương lai
Xu hướng phát triển máy siêu âm trong tương lai tập trung vào việc ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao độ chính xác, sự tiện lợi và khả năng chẩn đoán sớm. Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ được tích hợp để tự động phân tích hình ảnh, hỗ trợ bác sĩ rút ngắn thời gian chẩn đoán. Máy siêu âm không dây và cầm tay với khả năng kết nối smartphone, tablet sẽ giúp quá trình khám chữa bệnh cơ động và thuận tiện hơn. Ngoài ra, siêu âm từ xa (tele-ultrasound) đang mở ra giải pháp y tế mới, đặc biệt hữu ích ở vùng sâu vùng xa. Hình ảnh 5D và công nghệ siêu âm kết hợp thực tế ảo hứa hẹn mang đến trải nghiệm trực quan, sắc nét, hỗ trợ phát hiện sớm các bệnh lý phức tạp.
**** Trí tuệ nhân tạo (AI): Tự động phân tích hình ảnh, hỗ trợ chẩn đoán.
**** Siêu âm không dây: Kết nối với điện thoại, máy tính bảng, tiện lợi và cơ động.
**** Telemedicine: Ứng dụng trong khám chữa bệnh từ xa
Hệ thống: CÔNG TY CP TẬP ĐOÀN THIẾT BỊ Y TẾ VIỆT NHẬT
🌎 Website: https://tapdoanytevietnhat.com/ 📨 Email: bhytevietnhat@gmail.com
Hotline: 0969.184.600 (Zalo, Viber)
Hệ thống các chi nhánh:
VP Miền Bắc: 55 Trần Nguyên Đán, Phường Phương Liệt, Quận Hoàng Mai, TP. Hà Nội
VP Miền Nam: 264 Lê Văn Quới, phường Bình Hưng Hoà A, quận Bình Tân, Hồ Chí Minh